blog

Van Agt wordt uw führer
een pornoheld
Seks wordt obscuurder
neuken kost geld

Soms is het lastig om de geschiedenis te betrappen als je er midden in zit, zoals Geert Mak graag betoogt. In 1977 was dat wél goed mogelijk. De punkhype was vanuit de Verenigde Staten en Engeland komen overwaaien, Ramones en Sex Pistols waren intussen gerenommeerde protestmuzikanten, en Nederland was aan het wachten op de eerste punkhit. Ik beschrijf de opkomst van dit intrigerende genre in mijn boek GELOOF DE HYPE! Toen onze justitieminister Dries van Agt besloot dat er geen pornofilms meer in grote bioscopen mochten worden uitgezonden, schreef Paul Tornado het lied ‘Van Agt Casanova’ met daarin de tekst “seks wordt obscuurder, neuken kost geld”. Uiteraard krijgt de conservatieve Rooms-Katholieke justitieminister nog een extra veeg uit de pan van de antireligieuze punker: “Roomse mondje ging van kwek-kwek-kwek-kwek”.

Paul Tornado was niet de enige punker die aandacht had voor Van Agt: de band Rakketax (nummer: ‘Van Agt’) en Tedje en de Flikkers (ook zij noemden hun nummer ‘Van Agt’) hadden nog wel meer te vertellen aan Dries van Agt. Uit het nummer van Tedje en de Flikkers:

Je denkt dat je een held bent
De redder van het land
De koning van het moraal
Maar je bent een stomme rechtse lul
Flikker Van Agt het raam uit!

Daar zit geen woord Spaans bij. Van Agt versus de punkers stond symbool voor de verschillen in de maatschappij, wat in 1980 tot een climax kwam met grote rellen in Amsterdam tijdens de inauguratie van Beatrix. Rellen die eigenlijk pas in 2021 werden geëvenaard met de avondklonkplunderingen. Ook in 2021 hebben boze burgers een conservatief politicus gevonden om zich tegen af te zetten. De punkers van Hang Youth, die niet bepaald bekend staan om hun poëtische rookgordijnen, zongen in 2021 “ik geef een nier voor geen Rutte IV”.

Punkers die zingen over politici… het gooide ons terug in de tijd. Tussen Hang Youth en de Van Agt-liederen hadden we Kikkerspuug met ‘Ed Nijpels’, De Nixe met ‘Vonhoff’, Blafkat met ‘Lubbers’ en De Aanslag maakte een hele EP met ‘De Puinhopen van 8 jaar Balkenende’. Het behoeft geen toelichting dat het allemaal punknummers waren. En dan zijn er nog kleine toespelingen tot politici, zoals “de wallen van Wim Kok” in Brainpowers ‘Dansplaat’. Maar zo heftig en gericht tegen één persoon, als men zich eind jaren zeventig afzette tegen Van Agt, werd het nooit meer.

Hang Youth’s opmars was een welkome afwisseling, want in de laatste jaren waren de meeste nummers over politici ordinaire diss raps aan het adres van Geert Wilders. En natuurlijk Arjen Lubach: hij had in 2019 een hit met het nummer ‘Bed in bed dan Baudet’. Verder is er de laatste jaren amper gezongen over politici. En dat terwijl we best een aardige traditie kennen met – naast de genoemde punknummers – bijvoorbeeld hiphoptrack ‘Janmaat’ en het carnavalshitje ‘Den Uyl is in den olie’.

Hij moet ‘t maar versieren bij al die Arabieren
Als haremmeisje met een blonde pruik
Ik zie hem daar al dansen, knipogen en sjansen
Jopie met z’n blote witte buik
En mocht ‘t daar niet lukken bij die Arabier
Dan rijden we voortaan op lekker schuimend bier

Het laatstgenoemde nummer is een spraakmakende samenwerking tussen de atypische politicus Boer Koekoek en Vader Abraham. Koekoek is hiermee de enige Nederlandse politicus die ooit op nummer één heeft gestaan. Eclatant was dat dit werd bereikt met een nummer over een andere politicus. En Van Agt? Al dan niet beïnvloed door de kritiek op hem, werd hij langzaamaan progressiever en staat hij intussen bekend als een GroenLinks-stemmer. Waar muziek wel niet toe kan leiden…

Als Brabander kwam ik vaak in de Efteling en als kind wilde ik tijdens zo’n dagje Efteling wel twintig keer in de “tutututu-wagentjes”, oftewel: Carnaval Festival. Sinds ik volwassen ben begrijp ik de worsteling die mijn ouders dan doormaakten. Natuurlijk wil je het beste voor je kind, maar dat nummer is niet te verdragen als je het vaak achter elkaar hoort. 

Dat besef daalde ook in bij enkele medewerkers van de NS. Zij wilden mensen wegkrijgen van de IJ-passage in Amsterdam Centraal, waar het ’s nachts iets te gezellig bleef met alle overlast van dien. Waar weleens wordt geëxperimenteerd met hoge pieptonen in ruimtes waar jongeren voor overlast zorgen, bleek Carnaval Festival dé oplossing om de mensen hier weg te jagen. Achter elkaar door klonk Eftelingmuziek en als logisch gevolg bleven jong en oud ’s nachts weg bij de IJ-passage. Eén geluidsboxje bleek stukken effectiever dan ingewikkelde piepsystemen of dure handhavers.

Overigens dient te worden opgemerkt dat NS dit niet helemaal zelf bedacht. Een scholengemeenschap gebruikte deze methode al langer en bedenker Daan is dan ook erg trots (zie filmpje). En extra goed nieuws voor Daan: het wordt intussen op meerdere plekken overgenomen, zoals in fietstunneltjes in Leeuwarden.

Het klinkt als een flauwekulletje, een grappige oplossing voor een klein probleem. En dat is het natuurlijk ook. Maar het wordt iets serieuzer als je nagaat dat muziek in de zorg wordt gebruikt om stress te verlagen, angst weg te nemen en pijn te verzachten. En het werkt! Mits de muziek niet te heftig is en er geen al te grote tempowisselingen plaatsvinden. Er wordt hier door het Erasmus flink onderzoek naar gedaan, waar je hier meer over leest.

Baanbrekend? Op zich wel, maar niet als je nagaat dat veertig jaar geleden de Amerikaan Gerald J. Gorn al onderzoek deed naar de psychologische invloed van muziek in reclames. Hij concludeerde, en dat werd later door andere onderzoeken bevestigd, dat muziek in reclame invloed heeft op de keuze die de consument maakt in de winkel. Er volgden nog veel meer studies naar muziek in reclames of muziekgebruik in winkels. Jumbo heeft niet voor niets een eigen radiostation ontwikkeld. Laat ik daar binnenkort nog eens wat verder over uitweiden.