Auteur: Rens

Het is een technologie die begon als een hulpmiddel voor precieze tooncorrectie, maar al snel uitgroeide tot een artistieke expressievorm: de autotune. Of je nu een fan bent of niet, de impact van autotune op de muziekindustrie is onmiskenbaar. Maar hoe begon het allemaal? En welke rol speelden artiesten als Cher, Kanye West en T-Pain in de evolutie van dit fenomeen?

Autotune werd in 1997 ontwikkeld door Andy Hildebrand, een geofysicus die oorspronkelijk werkte aan technologie voor oliewinning. Hij bedacht een algoritme waarmee zangpartijen nauwkeurig gestemd konden worden. Het oorspronkelijke doel van autotune was simpel: zangers helpen om zuiver te klinken en valse noten te corrigeren. Het was bedoeld als een onzichtbaar hulpmiddel, een gereedschap dat kleine foutjes kon maskeren zonder dat de luisteraar het doorhad.

De grote doorbraak van autotune als hoorbaar effect kwam in 1998, dankzij Cher’s iconische hit Believe. Voor het eerst werd de correctiesoftware niet alleen gebruikt om toonhoogte te corrigeren, maar ook als een artistieke tool. Cher’s stem klonk alsof ze door een futuristisch filter werd gehaald, wat haar zang een bijna robotachtig effect gaf. Dit gebruik van autotune, nu vaak aangeduid als de “Cher-effect”, liet zien dat de technologie veel meer was dan een hulpmiddel – het was een artistieke keuze. Hoewel de techniek aanvankelijk geheim werd gehouden door de producers van Believe, groeide het nummer uit tot een cultureel fenomeen en veranderde het de perceptie van autotune voorgoed.

Een andere naam die onlosmakelijk verbonden is met autotune, is T-Pain. In de vroege jaren 2000 omarmde hij de technologie volledig en gebruikte hij het als kenmerkend onderdeel van zijn sound. Hits als Buy U a Drank en Bartender lieten horen hoe autotune kon worden ingezet om emoties te versterken en melodieën te verrijken. Hoewel T-Pain vaak werd bekritiseerd en zelfs belachelijk gemaakt – Usher vertelde hem ooit dat hij “de muziek had verpest” – bleef hij experimenteren met de technologie. Uiteindelijk bewees T-Pain zijn muzikale talent door jaren later een Tiny Desk Concert te geven zonder autotune, waarbij hij zijn pure vocale vaardigheden liet horen.

Ook Kanye West deed een paar duiten in het autotune-zakje. In een interview bekende Kanye ooit dat hij autotune haatte, en toch werd zijn album 808s & Heartbreak uit 2008 een meesterwerk dat zwaar leunde op de technologie. Met nummers als Heartless en Love Lockdown gebruikte Kanye autotune op een manier die rauw en emotioneel aanvoelde, een contrast met het glanzende en gepolijste gebruik ervan door eerdere artiesten. Zijn werk toonde aan dat autotune niet alleen gebruikt kon worden voor perfectie, maar ook om kwetsbaarheid en imperfectie te benadrukken.

Autotune heeft in de loop der jaren zowel bewondering als controverse opgeroepen. Critici wijzen vaak op het verlies van authenticiteit en beschuldigen artiesten van het verhullen van hun vocale tekortkomingen. Maar tegelijkertijd heeft autotune nieuwe artistieke mogelijkheden geopend. Het is niet langer alleen een correctietool; het is een instrument op zich, net als een gitaar of synthesizer. Wat begon als een technisch hulpmiddel, is uitgegroeid tot een symbool van innovatie en transformatie in de muziek.

Het is weer Banksy-tijd! De afgelopen dagen heeft de anonieme kunstenaar op verschillende plekken in Londen een schildering achtergelaten. Veelal dieren, zodat je nu op safari door Londen kan om de kunst te spotten. Het zijn typische Banksy-creaties, die hij ook zelf post op zijn eigen Insta.

Mijn persoonlijke favoriet is de wolf in de maan.

Sinds ik een docu over hem zag en een museum over hem in Parijs bezocht, ben ik fan. Ik weet het, ‘hem’ in de vorige zin kan ook ‘haar’ zijn, maar ik volg de geruchten dat Banksy niemand minder is dan Robert Del Naja – een kunstenaar die lezers van deze blog ongetwijfeld vooral kennen als bandlid van triphop-formatie Massive Attack.

Het is dan ook logisch dat Banksy ook muzikaal zijn stempel drukt. Eerder deed hij dat door op de nooduitgang van poppodium Bataclan, na de aanslag in 2015, een eerbetoon te schilderen. Dat de hele deur werd gejat (gelukkig later op een stoffige zolder in Italië teruggevonden) toont de impact en waarde van Banksy’s werk, ondanks dat hij van vergankelijke kunst zijn handelsmerk heeft gemaakt.

Afgelopen zomer drukte Banksy ook weer zijn muzikale stempel. Tijdens het immigratienummer ‘Danny Nedelko’ van punkband Idles (lees er alles over in mijn punkboek GELOOF DE HYPE!) op Glastonbury werd het publiek verrast met een crowdsurfend migrantenbootje. Uiteraard met fake-migranten, maar het was wederom een extreem confronterende actie van Banksy. Dat Idles net als Robert Del Naja ook uit Bristol komt, geeft te denken…

Het is zondag 16 juni als Kylian Mbappé aanschuift bij een persconferentie voor de wedstrijd Frankrijk-Oostenrijk. De sterspeler weet dat hij de gunfactor heeft; hij is geboren in een Parijse banlieue, heeft bewezen dat hij bereid is zijn status maatschappelijk in te zetten en – niet onbelangrijk – is de beste voetballer van het team. Als hij op de persconferentie een vraag krijgt over de aanstaande parlementsverkiezingen, doorgaans door een voetballer vakkundig genegeerd, gaat hij er goed voor zitten en zegt: ‘De extremen staan aan de poorten van de macht en wij kunnen het verschil maken door te gaan stemmen. We moeten ons het lot van ons land aantrekken en onze normen en waarden hooghouden: diversiteit, tolerantie en respect.’

Niet zozeer een fraai doelpunt of zijn gebroken neus, maar dit moment zorgt ervoor dat Mbappé zonder twijfel de meest besproken speler is van dit EK. Hij krijgt steun van meerdere Franse sporters, maar geen steun van de Franse voetbalbond. Jordan Bardella van Rassemblement National reageert verbolgen. Het is niet de eerste keer dat het multiculturele voetbalteam van Frankrijk lijnrecht tegenover de politiek staat; zo nam begin deze eeuw aanvoerder Marcel Desailly afstand van uitspraken van Jean-Marie Le Pen.

Frankrijk is niet het enige land waar sport wordt vermengd met politieke discussies. Onder aanvoering van Wijnaldum sprak de Nederlandse selectie zich in 2019 uit tegen racisme. In Duitsland is deze zomer ophef omdat uit onderzoek blijkt dat een vijfde van de inwoners liever een wat witter nationaal voetbalelftal zou willen. In Engeland werd – gedreven door de racistische naweeën van het vorige EK nadat donkere spelers penalty’s misten in de finale – dit jaar het nummer ‘It’s OUR team’ gelanceerd door rappers Ke4t en CreezeOn. Het klassieke ‘It’s coming home’ – doorgaans het lijflied van de Engelse supporters – is daarmee naar de achtergrond verdwenen. 

Muziek als verbindende factor in de strijd tussen sport en politiek, dat zagen we eerder. In juli 2018, een paar dagen nadat Frankrijk onder leiding van een weergaloze Mbappé wereldkampioen werd, werd het nummer ‘Ramenez la coupe a la maison’ uitgebracht. Het was gemaakt door Vegedream, een Fransman van Ivoriaanse afkomst. Het nummer werd omarmd door het publiek, getuige de nummer één in de Franse hitlijsten. In 2021 ging het echter weer mis: het officiële EK-anthem van de Franse voetbalbond werd gemaakt door Youssoupha, een Franse rapper met Congolese roots, waarna Jordan Bardella uithaalde naar de voetbalbond. 

De politieke bemoeienis met sport lijkt zich nu in Frankrijk verder te reiken dan enkel de voetbalploeg, want ook de opening van de Olympische Spelen in Parijs ligt onder vuur. Toen bekend werd dat het plan was opgevat om de in Mali geboren Franse zangeres Aya Nakamura te laten zingen tijdens de openingsceremonie, was er direct politieke consternatie. Marine Le Pen noemde de artiest vulgair. De heersende opinie was: hoe kan een niet-Française zingen over het land? Op de korte termijn legde het de zangeres geen windeieren: als reactie op de politieke bemoeienis schreef ze het nummer ‘Doggy’. Het is daardoor niet minder zorgelijk: de laatste keer dat de politiek zich bemoeide met de muziekkeuze op de Olympische Spelen was in 1936 in Berlijn, toen de officiële hymne werd aangepast tijdens wat later bekend werd als ‘nazilympics’. In 1948 werd de oude hymne weer in ere hersteld. 

Dat sporters zich met politiek bemoeien is weliswaar uniek, maar niet vreemd: het zijn immers burgers met een mening. Omwille van de risico’s van sportswashing moeten sportbonden en -toernooien er echter te allen tijde voor zorgen dat zij niet politiek worden. Politici zouden er jaloers op moeten zijn dat het sportveld doorgaans een betere afspiegeling is van de bevolking dan het parlement. Reageren op sporters of muziekkeuze is niet alleen laag, maar ook gevaarlijk.

Lees verder over muziekgebruik tijdens de Olympische Spelen.

Deze tien punknummers staan naar mijn smaak symbool voor de punkscene in Nederland.

1. Paul Tornado – Van Agt Casanova (1977)

Volgens de geschiedschrijving is dit de eerste Nederlandse punktrack. Paul Tornado zette zich in het nummer af tegen justitieminister Dries van Agt die porno verbood in grote bioscopen. De lyrics vertelden het volledige verhaal: “Seks wordt obscuurder, neuken kost geld”. Er zouden meerdere punknummers over Van Agt volgen, zoals deze en deze. Saillant is dat Van Agt Casanova niet alleen kritisch is en is doorspekt met schockerende woorden als ‘neuken’ en ‘führer’, maar óók een echte oorwurm. “Vrome mondje gaat van kwek-kwek-kwek-kwek” blijft eindeloos in je hoofd zitten.

2. Rondos – Russians Are Coming (1980)

De Rondos hadden niet alleen anarchistische songteksten en symboliek (met o.a. veelvuldig gebruik van hakenkruisen), maar ook met Raket een eigen fanzine waar antireligieuze teksten schering en inslag waren. In Raket las je als eerste de aankondiging van hun Rock Against Religion-festival, een prima alternatief voor kerstavond met de familie, dat de geschiedenisboeken inging als de plek waar Jules Deelder werd bespuugd door het publiek. Typisch Rotterdams was de aankondiging in de fanzine: “Pleur op met je godsdienst”. De band trad ook op in het voorprogramma van Crass in Londen. Dat liep niet goed af. Crass in hun biografie daarover: “Die Rondos waren maoïsten – verdomd heavy. Jezus, ze waren angstaanjagend. Werkelijk! In vergelijking met hen waren wij een vaudeville-show! Waarschijnlijk zitten ze nog steeds in de bak wegens een of ander vergrijp”. Het hele verhaal over Rock Against Religion en het Crass-optreden lees je in GELOOF DE HYPE! Saillant detail is dat je bij de plaat waar dit nummer op staat, A Black And White Statement, een toeristenansichtkaart kreeg met de tekst ‘Polio uit Holland’ – een antireligieuze tegenhanger van het klassieke ‘Groeten uit Holland’.

3. The Ex – Squatsong (1980)

Het eerste Engelstalige punknummer van Nederlandse bodem kwam van The Flyin’ Spiderz (nummer: City Boy), meer bekendheid in deze periode kreeg The Ex met hun Engelstalige punknummers. Frontman G.W. Sok (G.W. staat voor Geiten Wollen – hoe punk wil je het hebben?) zette zich af tegen brave muziek: “Als stropdasmeneren het leuk gaan vinden, ga ik ernstig twijfelen aan de muziek” zei hij in de documentaire Punk In Nederland. De band zat tevens commerciële platenverkopers dwars door op hun plaat de tekst ‘Betaal niet meer dan fl. 10,-” te drukken. Extra succes had de band in de krakersscene met hun debuutplaat cq. kraakpunkplaat Disturbing Domestic Peace – waarbij de cover boekdelen spreekt. Squatsong is een van de parels op deze plaat.

Verder lezen? Check de volledige top-10 op deze pagina.

Mensen die mij kennen, weten dat ik graag naar Arctic Monkeys luister. Het viel me afgelopen week op dat I Wanna Be Yours van AM hun meest gestreamde nummer is, na Do I Wanna Know? van hetzelfde album. Ik kon het nauwelijks geloven, want in de hitlijsten had I Wanna Be Yours nooit potten kunnen breken. Even googlen leerde me al gauw dat de aanleiding een TikTok-viral was.

Toch staat het niet helemaal op zichzelf. Ik denk dat velen nat gaan in een pubquiz als blijkt dat Here Comes The Sun het meest gestreamde Beatles-nummer is, zelfs dubbel zoveel luisterbeurten als Yesterday. Bij Coldplay zie je dat Something Just Like This met The Chainsmokers hun meest gestreamde track is, terwijl het in de afgelopen editie van de Top 2000 pas de tiende Coldplay-notering was en het nummer in de hitlijsten ook veel minder scoorde dan grote hits zoals Yellow en Viva La Vida.

Als er wordt gesproken over de Spotify-wetten, gaat het vaak over de korte lengte en het pakkende begin, zodat mensen die eerste halve minuut doorkomen en ze als stream worden geteld. Maar over de inhoud gaat het zelden. Toegankelijkheid staat voorop, zo lijkt het. Here Comes The Sun ligt toch iets prettiger in het gehoor als je eters hebt dan Hey Jude. De toegankelijke nummers zal Spotify ongetwijfeld ook vaker belonen met een plekje in hun gecureerde playlists. Gelukkig is het inkomen van artiesten meer dan alleen Spotify, anders had de muziektoekomst er tamelijk zouteloos uitgezien…

Zoals Hans Wiegel, naar eigen bescheidenheid, de beste premier is die Nederland nooit heeft gehad, is de bekendste componist die Nederland nooit heeft gehad ongetwijfeld Willem Spark. Ik hoor u denken: Willem Spark, die ken ik ergens van… Dat kan kloppen.

In Amsterdam heb je sinds jaar en dag Willems Park, vernoemd naar Willem III. In de Tweede Wereldoorlog dreigde deze naam illegaal te worden, omdat Duitsers voornemens waren straatnamen te verbieden die waren afgeleid van Koninklijk Huis-leden. Kort na dat voornemen gaf een groep intellectuele gedetineerden, bijeen in interneringskamp Sint-Michielsgestel, een reeks lezingen. Zij verzonnen een verhaal rondom ene Willem Spark die honderd jaar geleden zou hebben geleefd. De Duitsers begrepen de woordgrap van Willems Park naar Willem Spark niet en de Nederlanders konden hun lol niet op. Een vorm van klein verzet en een poging om de naam te behouden in het Amsterdamse straatbeeld.

Na de oorlog werd de verzetsdaad op waarde geschat: Willems Park in Amsterdam behield zijn naam. Toen in de jaren tachtig in Sint-Michielsgestel werd gezocht naar een straatnaam voor een plek die is aangelegd door dwangarbeiders, werd de straatnaam Willem Sparkweg gekozen – uit respect voor de verzetsactie van de geïnterneerden. En zo hebben we in Nederland een straatnaam vernoemd naar een fictief figuur. De bekendste componist die Nederland nooit heeft gehad.

Het is een krankzinnige week. En dan is het pas donderdag… Robbie Robertson (van The Band) ontviel ons, net als Sixto Rodriguez (de “Sugar Man”) en Tom Pintens (o.a. Zita Swoon en Het Zesde Metaal). Veel muziekmedia vergeten in alle ellende dat deze week ook Jamie Reid overleed. Een kunstenaar, maar desalniettemin van bijzonder grote invloed op de muziekindustrie.

Het verhaal van de manager van de Sex Pistols, Malcolm McLaren, is intussen bekend bij mensen die mijn boek GELOOF DE HYPE! lazen. McLaren wilde choqueren en een anarchistische jeugdbeweging starten. Hij vond enkele mensen die bereid waren een band te vormen en hem te steunen in dit doel. Het waren de Sex Pistols, waarbij de naam een verwijzing was naar McLaren’s boetiek SEX waar de meest krankzinnige kleding werd verkocht – later bekend als typische punkkleding. Deze winkel runde hij met Vivienne Westwood, de modeontwerpster die in december overleed.

McLaren had ook een kunstenaarsvriendje (Jamie Reid) en die kon hij goed gebruiken. Een band en eigen kledingstijl waren dan wel gerealiseerd, maar daar moest nog wel wat opzienbarend promotiemateriaal voor worden ontwikkeld. Dat was een varkentje dat Jamie Reid wel kon wassen. Hij maakte een punkvariant van een staatsieportret van Queen Elizabeth. Het iconische beeld werd gebruikt als coverbeeld van de single God Save The Queen. Net als bij de kleding van McLaren, maakte Reid kunst door dingen kapot te maken en weer aan elkaar te plakken. Zo maakte hij teksten met uitgeknipte krantenkoppen, een later nog veelgebruikte vorm van communicatie onder punkers.

Reid was ontwerper, provocateur, situationist pur sang en misschien is het niet eens teveel eer om hem de ‘vijfde Pistol’ te noemen. De knip-en-plakstijl van Reids artworks schurkte tegen dadaïsme, een antiautoritaire kunstenaarsbeweging die werd opgericht tijdens de Eerste Wereldoorlog. Net als bij de kleding en muziek moest het vooral niet het gevoel geven dat je een genie moest zijn om dit te maken; het moest de tegencultuur onderstrepen. En dus paste het perfect bij de Sex Pistols, een band die in Engeland en later ook in Nederland een aanjager was van de punkbeweging.

Reid was dus voorloper in het slaan van een brug tussen kunst en popmuziek, iets wat in de jaren zeventig nog maar weinig gebeurde. Wellicht is het teveel eer om hem daarmee in één adem te noemen met Andy Warhol, maar Reid is allicht dé ontwerper van de punkstijl zoals we het vandaag de dag kennen. En dus is een klein monumentje voor hem wel op zijn plaats.

Over twee maanden zijn er weer verkiezingen. Maar verwacht niet teveel van de politieke campagnes en de muziek die erbij wordt gebruikt, want de provinciale verkiezingen leven altijd net effe wat minder (ondanks dat partijen voornemens zijn om er meer aan uit te geven dan gebruikelijk). Daarom heb ik een top-10 campagnemuziek uit het verleden gebundeld, een toplijstje die de kracht en de risico’s van een campagneplaat laat zien.

10) Flikker van Agt het raam uit!

Liedjes óver politici pakken zelden goed uit voor de betreffende politici. HANG YOUTH zong over Rutte, Lubach over Baudet, Kikkerspuug over Nijpels, Vlafkat over Lubbers, De Aanslag over Balkenende en dan negeren we maar even alle diss raps over Wilders. Van Agt verslaat iedereen: over hem werden drie (punk)nummers geschreven: deze, deze en deze. Laatstgenoemde werd iconisch omdat het de boeken inging als het eerste Nederlandstalige punknummer én vanwege de tekst natuurlijk: “Roomse mondje ging van kwek-kwek-kwek-kwek”.

9) Dancing queen

Politici weten dat één moment je kan maken of breken. Bij Liz Truss was het ofwel de krop sla ofwel de video van Beyoncé na afloop die erg hard binnen kwam. Theresa May deed een verwoede poging om tijdens het congres van haar ‘Tories’ zichzelf als hip te profileren. Want ja, ze ziet er dan uit als een omaatje, maar ze is heus lekker soepel in de heupen. Dat wilde ze bewijzen op de klanken van ABBA’s Dancing Queen en dat werd… zeer ongemakkelijk.

8) Overwinning claimen

Hoe claim je een overwinning? Simpel, zegt Marcon, One More Time! Een pareltje op uitslagenavond in Nederland was Pechtold die onder de klanken van Trumpets de overwinning claimt. “You see that girl with the big tic tac (…) Head to the floor, girl!” Hij werd er zelf ongemakkelijk van. Rutte die met de klanken van Coldplay’s Viva La Vida opkomt (“It was never, never an honest word, that was when I ruled the world”) was net íets onschuldiger. In dit interview bespreek ik ze.

7) Zelfspot

We blijven nog even bij Rutte. Toen hij in 2019 zijn tekst kwijt was in het debat en riep om zijn assistente Caroliene, knipoogde hij bij de uitslagenavond naar dit incident door op te komen met ‘Sweet Caroline’. CDA en PvdA hadden het daarvoor al over dezelfde boeg gegooid door na een pijnlijke nederlaag met zelfspot te reflecteren: CDA deed dat in 2012 met Tubthumping (“I get knocked down but I get up again”) en PvdA in 2017 met Waterloo.

6) Profileren met muziek

Eigenlijk is campagnemuziek natuurlijk bedoeld om jezelf te profileren. Je positioneert jezelf bijvoorbeeld als iemand van het volk of als iemand die heel hip is. Bij nummers 4 t/m 1 zie je hoe het kan werken, maar het mooie aan Forum voor Democratie is dat zij een nummer gebruiken dat inhoudelijk ook goed past bij hun vrijheidsstandpunt: Leef van André Hazes.

5) Den Uyl is in den olie

Liedjes over politici zijn meestal negatief, zie 10, en dat geldt ook voor deze track. Het is echter geen boos lied, maar een carnavalslied. En saillant: de artiest is óók een politicus: Boer Koekoek. Oftewel, we zien een politicus die samen met Vader Abraham op carnavaleske wijze vertelt wat hij van de premier vindt. Den Uyl is dronken van de olieperikelen ten tijde van de oliecrisis.

4) Boze artiesten

Donald Trump trok zich niets aan van welk-advies-dan-ook en daarmee joeg hij artiesten tegen zich in het harnas doordat hij zonder toestemming hun muziek gebruikte. Andere politici luisteren wel naar boze artiesten, en dat gebeurde nogal eens. Henk en Henk van Het Goede Doel werden bijvoorbeeld boos toen Wilders hun nummer België gebruikte, Borsato toen PvdA zijn nummer Rood gebruikte en dat gold ook voor Willy Alberti toen CDA Een Glimlach van een Kind wilde gebruiken. Een klassieker in dit verhaal is Born in the USA. Raegan wilde met dat nummer Amerika als trots land neerzetten, maar Bruce reageerde: ten eerste is het een anti-Amerika lied en ten tweede: ik ben een democraat! Raegan trok het nummer direct terug.

3) Yes we can!

Obama gebruikte niet alleen muziek van Bruce, maar bewust ook van donkere artiesten om zijn achtergrond te onderstrepen. Iconisch werd ook het nummer Yes We Can van will.i.am. Normaliter adviseer ik politici geen eigen nummers te laten schrijven, vaak loopt dat niet goed af, maar bij Obama kon het. Te meer omdat zijn lijfspreuk werd gekozen als titel en refrein van het nummer. Pareltje!

2) Godfather van de Nederlandse campagnemuziek

De godfather van de campagnemuziek in Nederland is natuurlijk Bob Fosko. Hij werd jarenlang succesvol ingezet door dé campagnepartij van Nederland: de SP. Hij maakte een reeks prachtige nummers waarin heel duidelijk de campagnekoers werd uiteengezet, het socialistische gedachtegoed werd overgedragen en de lijsttrekker in het zonnetje werd gezet.

1) Don’t Stop

Als je het hebt over steengoede campagnemuziek, roepen velen direct Don’t Stop van Fleetwood Mac voor de campagne van Bill Clinton. Oogt wellicht als een veilige keuze, maar het nummer heeft alles wat de Amerikaanse kiezer toen nodig had. Het was nostalgisch (voelt als: vóór acht jaar Bush was alles beter, daar willen we naar terug), zonder dat het dit expliciet uitsprak. Daarnaast was het energiek en uptempo. Een lekkere meeklapper. En de live-uitvoering met grote artiesten was een schot in de roos.

“Geld, dat doet ertoe bij de FIFA”, zo sprak Van Gaal toen hij werd gevraagd naar zijn mening over gastland Qatar. Een blik op de muzikale omlijsting van het WK 2022 geeft hetzelfde beeld. Sponsoren worden op hun wenken bediend, maar het schiet het doel voorbij. Dit jaar geen Shakira of Ricky Martin, maar een mengelmoes aan soundtracks. Biedt fanmuziek wellicht uitkomst?

CHECK VOOR ALLE INFORMATIE: WKMUZIEK.NL

Allereerst een blik in het verleden. Sinds jaar en dag brengt de FIFA officiële soundtracks uit (denk aan ‘Waka Waka’ van Shakira) en dat wordt vaak gecombineerd met lokale artiesten die fanmuziek uitbrengen (denk aan ‘Wij houden van Oranje’ van Hazes). Op deze manier verbindt muziek de supporters, draagt het bij aan collectieve herinneringen en voegt het sfeer toe in tv-uitzendingen of in stadions.

Dit jaar besloot de FIFA niet één anthem uit te brengen, maar een selectie. In een ronkend persbericht noemde de voetbalorganisatie dat een creatieve aanpak zodat verschillende nummers van verschillende artiesten de aandacht krijgen. Dat één van deze nummers ‘Arhbo’ heet (vrij vertaald: welkom thuis) en een ander anthem ‘Vamos A Qatar!’ toont aan dat er aan sportswashing wordt gedaan. Het resultaat van de wildgroei is niet alleen dat er geen één nummer is dat bij het publiek beklijft, maar ook dat sponsoren vrij baan krijgen om hun eigen anthems te lanceren. Deze officiële sponsoranthems bevatten ook nog teksten die weinig appelleren aan de tijdsgeest: voor Coca Cola werd een sample van ‘A Kind of Magic’ gebruikt, voor Budweiser ‘Everybody Wants To Rule The World’ en voor Hyundai ontwikkelde popgroep BTS een nummer met de tekst: “We gonna touch the sky, before the day we die”.

De gewetensbezwaren die de organisatie duidelijk niet heeft, lijken er wél te zijn bij Nederlandse artiesten. Ongetwijfeld gesterkt door maatschappelijke discussies, en merken die daardoor afzien van commercials, wordt er beduidend minder fanmuziek ontwikkeld als andere jaren. Sint & Piet, Mart Hoogkamer en Jan Biggel hebben een aardige poging gedaan, maar de nieuwe Wolter Kroes lijkt nog niet gevonden. Maar goede prestaties van het Nederlands Elftal kan alles veranderen… 

CHECK VOOR ALLE INFORMATIE: WKMUZIEK.NL

De cultuursector is natuurlijk een progressief wereldje en iedereen die regelmatig concerten of festivals bezoekt herkent de anti-populistische leuzen van artiesten tussen de nummers door. Ik herinner me het voorjaar van 2016 nog toen de angst serieus leefde dat Trump wel eens president van de VS kon gaan worden en artiesten er alles deden om het publiek op andere gedachten te brengen. Het ging er doorgaans in als zoete koek bij het festivalpubliek: overwegend jong en links.

Op vrijdag 24 juni werd een groot deel van het Britse volk wakker met een kater: het Britse volk had – tot veler verrassing – gekozen om uit de EU te stappen. De kater was extra groot bij de kleine 200.000 bezoekers van het grootste Britse festival Glastonbury, en dat lag niet alleen aan de drankconsumptie op de avond ervoor. Onderzoek toonde namelijk aan dat 83% van de bezoekers Remain wilden stemmen, maar het grootste deel van deze bezoekers stemden niet omdat ze al waren op het festivalterrein waren. Het past in de analyse dat jongeren graag in de EU wilden blijven en als zodanig stemden (als ze gingen), maar het Leave-kamp vooral won vanwege de conservatieve vijftigplussers. #okboomer.

Damon Albarn (o.a. Blur/Gorillaz) sprak op die betreffende vrijdag op het podium zijn onvrede uit aan het begin van de festivaldag: “I have a very heavy heart today. To my mind, democracy has failed us, because we were ill-informed.” Zo negatief als zijn boodschap was, en veel artiesten volgden zijn voorbeeld, zo optimistisch was Coldplay toen zij op zondagavond het festival afsloten en het publiek niet al te deprimerend naar huis wilden sturen.

De band startte hun show met de speech van Charlie Chaplin in The Great Dictator. Mocht je als muziekliefhebber die speech herkennen: dat kan goed zijn, want het vormt de rode draad van Paolo Nutini’s Iron Sky. Chris Martin sprak later het publiek toe: “I was walking around all yesterday with my two kids, Apple and Moses, and I take my proverbial hat off to everyone who’s been here through the rain and mud and the carnage essentially, the collapse of a country, everything. You’ve been through everything in the last few days and you’re still looking wonderful and happy and together and positive and all the great things that link us.”

Een superpositieve kers dus van Chris Martin op de anti-populistische taart, over rain en mud. Er volgden direct meerdere oproepen van Britten die wel een idee hadden wie de opgestapte Cameron als premier kon opvolgen:

Unrelated to tennis. Coldplay at #Glastonbury awesome. At this moment in time, Chris Martin could be UK's next Prime Minister if he'd like.

— Chris McKendry (@ChrisMcKendry) June 26, 2016

En omdat het over een legendarisch optreden gaat, moet je zeker wat beelden daarvan checken. En okay, ik ben niet de grootste Coldplay-fan, maar als ik je één nummer mag tippen: A Sky Full of Stars (44:35).